Actieve openbaarmaking. Het gaat er steeds vaker over. Hoewel het op orde krijgen van de behandeling van Woo-verzoeken noodzaak is, gaat gelukkig ook steeds meer aandacht uit naar actief openbaarmaken en de zogenaamde inspanningsverplichting van de Wet open overheid (de Woo).
Zo schreef de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) het adviesrapport Betekenisvol transparant, lanceerde Berenschot in opdracht van Programma Open Overheid het afwegingskader, en kwam het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI) met Wat zou u zelf willen weten?, dat eveneens een adviesrapport over betekenisvolle actieve openbaarmaking is.
Het ACOI bepleit in haar advies een pragmatische houding ten aanzien van actief openbaarmaken – o.a. vanwege de huidige informatiehuishouding bij overheden. Bijvoorbeeld in paragraaf 3.2 (va. blz. 23), waar een pleidooi gehouden wordt om documenten te selecteren die zich makkelijk openbaar laten maken. Maar het advies gaat ook over informatie openbaarmaken waar echt behoefte aan is en zorgen dat de openbaargemaakte informatie bruikbaar is voor degene die er wat mee moet en wil doen. Want uiteindelijk gaat het niet om ons, de overheidsorganisaties, maar om de gebruikers van die informatie: bewoners, journalisten, onderzoekers, ondernemers, individuele ambtenaren, etc. En het gaat om het uitvoeren van het democratisch recht op (overheids)informatie. Op zo’n manier dat de gebruiker van die informatie er wat mee kan en ermee geholpen is.
Laten we niet teveel kijken naar waarom iets niet kan in de huidige situatie. Maar kijken naar wat al wel kan én ondertussen hard blijven werken aan het op orde krijgen van de informatiehuishouding. Want Joost Sneller (D66), mede-initiatiefnemer van de Woo, zei het al zo mooi in zijn keynote tijdens het Woo-congres in Den Haag op 19 juni jl.: “We zitten in een catch-22”: een paradoxale situatie. Door niet te investeren in actieve openbaarmaking, blijft het in behandeling nemen van Woo-verzoeken groots en complex. Het aantal Woo-verzoeken zal er misschien niet (meteen) mee omlaag gaan, maar hoe meer we openbaarmaken, des te meer we bij verzoeken al deels daarnaar kunnen verwijzen en sneller meer informatie vinden voor de behandeling van het verzoek. Het zorgt daarmee dus wellicht wel voor meer snelheid in de behandeling van Woo-verzoeken!
Ook wij zaten daarom niet stil op dit gebied. We maakten voor onze organisatie het Openbaarheidscanvas. Om onze collega’s op weg te helpen in het actief openbaarmaken. Beginnen met actief openbaarmaken kan namelijk best lastig zijn. Want wat ga je openbaarmaken, waar begin je mee en hoe doe je dat dan? De term ‘openbaarmaken’ is nogal groot. In onze gesprekken merken we dat als we het kleiner maken, in stappen erover praten, we vaak verder komen. En dat het vaak ineens een kwestie is van ‘starten’, of een goed gesprek met elkaar erover hebben. Dit canvas helpt je daarbij. Door 8 simpele vragen knippen we het grotere vraagstuk op, krijg je beter inzicht in wat je wil openbaarmaken en waarom. En kun je gerichter het gesprek aangaan met betrokkenen.
Het Openbaarheidscanvas kun je zien als een kickstarter voor actieve openbaarheid. Het is bedoeld om je te helpen starten met ‘uit eigen beweging openbaarmaken’. Het lost niet het ‘actieve openbaarheidsvraagstuk’ voor je op. En soms kom je ook even niet verder. Bijvoorbeeld omdat er een te groot risico is, dat eerst op een ander niveau aangepakt en opgelost moet worden. Zie het canvas in dat soort gevallen als een hulpmiddel, zodat je weet welke gesprekken je eerst moet voeren en met wie. Maar we hopen dat je er een heel eind mee komt en dat het jou en je organisatie stimuleert in actieve openbaarmaking. Of dat het je dat laatste zetje geeft om nu echt te starten met het (actief) openbaarmaken van jouw project. Ga ervoor! Het recht op informatie is zoals gezegd een democratisch recht. Zoals Joost Sneller in zijn keynote zei: “Alles wat wij maken is in beginsel van de burgers.” Hoe mooi is het als we kunnen bijdragen aan een verandering naar een cultuur waarin we straks een echt open overheid zijn!
Het openbaarheidscanvas vind je op Open Amsterdam: Openbaarheidscanvas Amsterdam. Heb je er nog vragen over? Laat hieronder je bericht achter, of mail naar openbaarheidscentrum@amsterdam.nl. We helpen je ook graag in het gebruik ervan. Benader ons gerust!